Các công ty và tổ chức tài chính trên toàn cầu đã cung cấp, hoặc đã công bố ý định cung cấp, các tài sản thực tế được token hóa để bổ sung cho nhiều dịch vụ và sản phẩm khác nhau. Như chúng tôi đã lưu ý trong bài viết tháng 2 năm 2024 , những nỗ lực giảm phát thải carbon đã dẫn đến các công cụ tài chính sáng tạo, bao gồm tín chỉ carbon (còn gọi là bù trừ carbon), được sử dụng như một công cụ khuyến khích các tổ chức giảm lượng khí thải carbon.
Bài viết này khám phá mối giao thoa giữa hai xu hướng này: token hóa tín chỉ carbon. Chúng tôi phân tích khái niệm tín chỉ carbon (còn được gọi là bù trừ carbon), giải thích quy trình token hóa và thảo luận về những lợi ích, thách thức và các quy định hiện hành của Canada đối với việc token hóa tín chỉ carbon.
Hiểu về mã hóa tài sản
Token hóa tài sản liên quan đến việc chuyển đổi quyền sở hữu tài sản thành token kỹ thuật số trên blockchain. Những token này, đại diện cho các giá trị tài sản cụ thể, có thể được giao dịch hoặc chuyển nhượng kỹ thuật số mà không cần trung gian. Token hóa áp dụng cho nhiều loại tài sản, bao gồm bất động sản, nghệ thuật, hàng hóa và công cụ tài chính. Công nghệ blockchain hỗ trợ quá trình này bằng cách cung cấp một sổ cái phi tập trung, an toàn, ghi lại các giao dịch một cách bất biến. Hợp đồng thông minh, là những hợp đồng tự thực thi được viết thành mã, tự động hóa các giao dịch này khi đáp ứng các điều kiện được xác định trước. Điều này làm giảm nhu cầu về trung gian, giảm chi phí giao dịch và tăng tốc quá trình thanh toán. Token thường được cung cấp cho người mua thông qua các nền tảng trực tuyến hoặc ứng dụng di động, giúp đơn giản hóa hơn nữa các giao dịch.
Điều quan trọng cần lưu ý là việc token hóa một tài sản, bao gồm cả tín chỉ carbon, không làm thay đổi các đặc điểm cơ bản của tài sản đó. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của một đánh giá pháp lý và quy định toàn diện, được điều chỉnh phù hợp với các thuộc tính cụ thể của chính tín chỉ carbon và cách thức giao dịch của nó. (Vui lòng xem phần “Cân nhắc về quy định của Canada” bên dưới để biết tổng quan về luật pháp và quy định hiện hành của Canada.)
Tín dụng carbon
Tại Canada, có hai loại thị trường tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch tín chỉ carbon: thị trường tuân thủ và thị trường tự nguyện. Tại các thị trường tuân thủ của Canada, các đơn vị phát thải lớn có nghĩa vụ pháp lý phải giảm lượng khí thải carbon hoặc sử dụng tín chỉ carbon được thiết lập theo các khuôn khổ pháp lý đó để đáp ứng các nghĩa vụ đó. Tại các thị trường tuân thủ, một tín chỉ carbon tương đương với một tấn khí thải được bảo hiểm, được đo bằng lượng carbon dioxide tương đương. Lượng khí thải carbon trong loại thị trường này được quản lý tại mỗi tỉnh theo khuôn khổ liên bang, khuôn khổ tỉnh hoặc chế độ liên bang-tỉnh lai ghép.
Khung thị trường tuân thủ công nghiệp liên bang, được quy định thông qua Đạo luật Định giá Ô nhiễm Khí nhà kính (GGPPA), điều chỉnh lượng khí thải carbon từ các đơn vị phát thải công nghiệp lớn thông qua các tiêu chuẩn định giá carbon tối thiểu. Khung này áp dụng tại các tỉnh và vùng lãnh thổ không đáp ứng các tiêu chuẩn định giá và phát thải dựa trên sản lượng của GGPPA. Các tỉnh có thể đáp ứng các mục tiêu định giá và phát thải của liên bang thông qua hệ thống định giá carbon cấp tỉnh, trong đó giới hạn phát thải dựa trên sản lượng được áp dụng cho các cơ sở phát thải được quy định. Ngoài ra, họ có thể đáp ứng các mục tiêu cố định cụ thể cho từng cơ sở thông qua hệ thống giới hạn và trao đổi, trong đó “mức cho phép” của một lượng khí thải nhất định được phân bổ cho các cơ sở phát thải được quy định.
Thị trường tự nguyện đóng vai trò là một phương tiện phi quy định để hướng các nguồn tài chính vào các dự án mang lại mức giảm phát thải được xác minh độc lập hoặc các lợi ích môi trường khác. Loại thị trường này hoạt động độc lập và có thể bổ sung cho các thị trường tuân thủ. Các nhà phát triển dự án bù trừ tự nguyện được cấp tín chỉ carbon từ một cơ quan tiêu chuẩn tư nhân hoạt động như một cơ quan chứng nhận và kiểm toán. Tín chỉ carbon tự nguyện sau đó có thể được mua bởi người mua tín chỉ carbon. Tương tự như thị trường tuân thủ, một tín chỉ carbon tự nguyện thường đại diện cho một tấn khí thải được bảo hiểm. Các bên phát thải tham gia vào thị trường tự nguyện để đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải carbon nội bộ; đạt được các mục tiêu về môi trường, xã hội và quản trị (ESG); thực hiện hợp đồng với khách hàng; giải quyết các mối quan ngại về khí hậu; hoặc bù trừ khí thải để tuân thủ trái phiếu xanh và các thỏa thuận nợ liên quan đến tính bền vững.
Sự phát triển của thị trường tín dụng carbon
Thị trường tín dụng carbon đã có sự tăng trưởng đáng kể do áp lực pháp lý ngày càng tăng và các cam kết của doanh nghiệp đối với tính bền vững. Quy mô thị trường tín dụng carbon tự nguyện toàn cầu ước tính đạt 2,97 tỷ đô la Mỹ vào năm 2023. Thị trường Canada đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể, được thúc đẩy bởi nhu cầu bù đắp carbon ngày càng tăng của doanh nghiệp và cá nhân. Theo Grand View Research , thị trường Canada dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) nhanh nhất là 34,9%.
Mặc dù đạt được sự tăng trưởng ấn tượng trên toàn cầu và tại Canada, nhiều thách thức vẫn tiếp tục cản trở việc áp dụng rộng rãi thị trường carbon. Đáng chú ý, việc xác minh mức giảm phát thải carbon vẫn còn nhiều vấn đề; các kiểm toán viên độc lập có thể gặp khó khăn với các tiêu chuẩn phức tạp, không nhất quán và dữ liệu không đáng tin cậy, đặc biệt là ở các vùng sâu vùng xa. Nguy cơ gian lận và tính toán trùng lặp mức giảm phát thải càng làm phức tạp thêm hệ thống. Những vấn đề này nhấn mạnh nhu cầu cải thiện quy trình chuẩn hóa, minh bạch và xác minh trên thị trường. Token hóa là một giải pháp thiết thực để giải quyết những lo ngại này, chủ yếu nhờ vào tính minh bạch và tính bất biến của công nghệ blockchain.
Mã hóa tín dụng carbon
Tín chỉ carbon có thể được mã hóa theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ phi tập trung mong muốn, khả năng tương tác với các hệ thống hiện có, tính dễ sử dụng và khả năng truy cập, và các cân nhắc về quy định, cùng nhiều yếu tố khác. Sau đây là một ví dụ về các bước cần thực hiện khi tín chỉ carbon được “nối cầu” từ sổ đăng ký truyền thống sang blockchain, dẫn đến việc phát hành các token tương ứng:
- Khóa tài khoản lưu ký : Tín dụng carbon và thông tin riêng biệt của chúng có thể được chủ sở hữu tín dụng chuyển từ các sổ đăng ký đã được thiết lập như Verra hoặc Gold Standard sang một tài khoản lưu ký do một nền tảng bắc cầu kiểm soát, đây là một hệ thống hoặc dịch vụ kết nối các sổ đăng ký tín dụng carbon truyền thống với mạng lưới blockchain. (Ví dụ về các nền tảng bắc cầu bao gồm Toucan Protocol và Flowcarbon.) Tài khoản này hoạt động như một kho lưu trữ an toàn, đảm bảo tín dụng ban đầu vẫn còn nguyên vẹn, được xác minh tính xác thực và không thể bị tính hai lần.
- Đúc token : Sau khi các khoản tín dụng được bảo đảm trong tài khoản lưu ký, nền tảng sẽ đúc các token tương ứng lên blockchain. Nhiều dự án sử dụng blockchain Ethereum vì khả năng hợp đồng thông minh và khả năng áp dụng rộng rãi của nó, mặc dù các blockchain khác cũng được xem xét. Các tiêu chuẩn token phổ biến bao gồm ERC-20 cho token có thể thay thế và ERC-721 cho token không thể thay thế. Các token này đại diện cho các khoản tín dụng carbon trên chuỗi, theo tỷ lệ 1:1 (một token = một khoản tín dụng carbon). Khi token được đúc, chúng có thể bao gồm siêu dữ liệu liên kết chúng trở lại các khoản tín dụng ban đầu trong sổ đăng ký. Siêu dữ liệu này thường chứa thông tin như loại dự án, niên đại và mã định danh duy nhất từ sổ đăng ký ban đầu.
- Chức năng token : Các token được đúc sau đó có thể được giao dịch trên nhiều nền tảng blockchain khác nhau, có khả năng được chia nhỏ thành các đơn vị nhỏ hơn hoặc được thanh lý (dùng để bù trừ phát thải). Khi token được thanh lý để bù trừ, các khoản tín dụng tương ứng trong sổ đăng ký cũng được thanh lý, ngăn ngừa việc tính trùng lặp. Hợp đồng thông minh tự động hóa các quy trình như đúc token, thanh lý tín dụng và cập nhật sổ đăng ký.
Quá trình token hóa nhằm mục đích tạo ra một hệ thống hiệu quả, minh bạch để giao dịch tín chỉ carbon trên blockchain, đồng thời bảo toàn uy tín của các lợi ích môi trường cơ bản. Việc đảm bảo tín chỉ được token hóa duy trì kết nối với sổ đăng ký gốc (ví dụ: Verra hoặc Gold Standard) và tuân thủ các quy tắc và hướng dẫn cụ thể do sổ đăng ký đặt ra là điều cần thiết. Các triển khai cụ thể có thể khác nhau giữa các nền tảng và sổ đăng ký, một số cung cấp tính năng bắc cầu hai chiều (tức là tín chỉ được token hóa có thể được “hủy token hóa” và trả về sổ đăng ký gốc nếu cần), trong khi một số khác quản lý toàn bộ quy trình nội bộ, do đó hạn chế khả năng người dùng tự di chuyển tín chỉ giữa blockchain và sổ đăng ký.
Ví dụ về nền tảng tín dụng carbon được mã hóa
ACX
AirCarbon Exchange (ACX) là một ví dụ về sàn giao dịch và trung tâm thanh toán carbon được quản lý, sử dụng công nghệ blockchain để hợp lý hóa các giao dịch tín dụng carbon.
Vào tháng 11 năm 2022, ACX trở thành đơn vị đầu tiên được Cơ quan Quản lý Dịch vụ Tài chính (FSRA) cấp phép theo khuôn khổ quy định của Thị trường Toàn cầu Abu Dhabi (ADGM) về tín dụng carbon. Các giấy phép quy định do FSRA cấp theo ADGM cho phép ACX cung cấp thị trường tín dụng carbon được mã hóa trên toàn cầu (bao gồm cả Canada), cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán và hoạt động như một đơn vị lưu ký cho tài sản của bên tham gia.
ACX tận dụng công nghệ blockchain để tạo hồ sơ kỹ thuật số về tín chỉ carbon trên nền tảng của mình. Điều này cho phép xem, quản lý và định giá tài sản theo thời gian thực, cũng như giao dịch và thanh toán giao dịch an toàn và hiệu quả. Cơ sở hạ tầng blockchain cho phép ACX cung cấp hồ sơ minh bạch và không thể thay đổi về quyền sở hữu và giao dịch tín chỉ carbon, giảm thiểu rủi ro tính trùng lặp và tăng cường niềm tin vào thị trường carbon tự nguyện. Ngoài ra, việc ACX sử dụng công nghệ blockchain hỗ trợ mô hình lưu ký độc đáo của họ, cho phép các bên tham gia thị trường nắm giữ và giao dịch tín chỉ carbon và chứng chỉ năng lượng tái tạo một cách an toàn, được liên kết với các cơ quan đăng ký carbon hàng đầu.
Giao thức Toucan
Toucan là một trong những nền tảng hàng đầu về token hóa tín dụng carbon. Họ cung cấp cơ sở hạ tầng để token hóa tín dụng carbon dưới dạng “Tấn Carbon Cơ bản (BCT)” và “Tấn Carbon Tự nhiên (NCT)”. Các tín dụng được token hóa này sau đó có thể được giao dịch trong hệ sinh thái của Toucan và trên các nền tảng giao dịch tiền điện tử lớn.
Toucan cho thấy cả cơ hội và thách thức tiềm năng của việc token hóa tín chỉ carbon. Trong vòng sáu tháng kể từ khi ra mắt vào tháng 10 năm 2021, hơn 20 triệu tấn tín chỉ carbon đã được token hóa bằng cơ sở hạ tầng của Toucan, cho thấy sự quan tâm đáng kể của thị trường. Tuy nhiên, Toucan cũng vấp phải sự chỉ trích khi nhiều tín chỉ chất lượng thấp, không hoạt động được token hóa , dẫn đến việc một số cơ quan đăng ký tạm thời cấm token hóa. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải kiểm soát chất lượng chặt chẽ và hợp tác với các bên liên quan truyền thống của thị trường carbon.
DeepMarkit
DeepMarkit, một công ty đại chúng Canada, đã phát triển một nền tảng web độc quyền có tên MintCarbon.io, hỗ trợ việc mã hóa tín chỉ carbon. Nền tảng này cho phép đúc tín chỉ carbon thành các token không thể thay thế (NFT) độc đáo, có thể bán lại, được vận hành trên nền tảng blockchain Ethereum.
Quy trình mã hóa trên MintCarbon.io cho phép tạo ra các tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch, đại diện cho tín chỉ carbon, sau đó có thể được mua và bán trên nền tảng. Nền tảng MintCarbon.io của DeepMarkit chứng minh ứng dụng thực tế của mã hóa trong thị trường tín chỉ carbon, có khả năng mở ra những cơ hội mới cho những người tham gia thị trường tham gia vào các giao dịch minh bạch, an toàn và hiệu quả.
Lợi ích của việc mã hóa tín chỉ carbon
Có một số lợi ích của việc mã hóa tín chỉ carbon:
- Tăng cường tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc : Việc mã hóa trên blockchain cung cấp một hồ sơ minh bạch, không thể thay đổi về quyền sở hữu và giao dịch tín dụng carbon. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro gian lận và tính trùng lặp, đồng thời đảm bảo tính toàn vẹn của thị trường tín dụng carbon.
- Tăng tính thanh khoản và khả năng tiếp cận : Tín dụng carbon được mã hóa có thể dễ dàng giao dịch trên các nền tảng kỹ thuật số, giúp tăng tính thanh khoản trên thị trường. Việc mã hóa giúp giảm bớt rào cản gia nhập, cho phép các cá nhân và tổ chức nhỏ hơn tham gia vào thị trường tín dụng carbon.
- Nâng cao hiệu quả và giảm chi phí : Blockchain hợp lý hóa việc phát hành, giao dịch và hủy bỏ tín chỉ carbon, giảm chi phí hành chính và thời gian. Hợp đồng thông minh có thể tự động hóa các giao dịch và thực thi các điều khoản của giao dịch tín chỉ carbon.
Lợi ích cụ thể cho các tổ chức tài chính
Các tổ chức tài chính có thể được hưởng những lợi ích độc đáo từ việc token hóa tín chỉ carbon. Việc token hóa có thể dẫn đến việc tạo ra các sản phẩm tài chính mới như trái phiếu xanh và chứng khoán token hóa. Nó có thể cho phép các ngân hàng xây dựng thị trường an toàn để giao dịch tín chỉ carbon, thúc đẩy niềm tin bằng cách đảm bảo chất lượng và tính hợp pháp của các dự án carbon. Token hóa giúp tăng cường thanh khoản và tính minh bạch thông qua cơ chế xác định giá được cải thiện, đồng thời giúp các ngân hàng đáp ứng các cam kết ESG. Ngoài ra, các ngân hàng có thể đổi mới và hỗ trợ khách hàng đáp ứng các cam kết ESG bằng các sản phẩm lai, đa dạng hóa danh mục đầu tư của khách hàng và tạo hiệu ứng mạng lưới bằng cách hợp tác với các đơn vị khác trong lĩnh vực ESG.
Thách thức
Như đã đề cập ở trên, Toucan Protocol đã gặp một số khó khăn vào năm 2022 khi xuất hiện những lo ngại về tính toàn vẹn và chất lượng của token. Vào tháng 5 năm 2022, Verra, một cơ quan đăng ký bù trừ carbon hàng đầu, đã cấm việc tạo token dựa trên các khoản tín dụng đã ngừng hoạt động và đề xuất xem xét việc “bất động hóa” các khoản tín dụng để cho phép token hóa trong khi vẫn duy trì tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc. Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến Toucan Protocol, đơn vị đã “nối cầu” khoảng 22 triệu khoản tín dụng do Verra phát hành lên blockchain bằng cách ngừng hoạt động để đổi lấy các token có thể giao dịch.
Verra đã khởi động một cuộc tham vấn công khai về phương án đề xuất vào tháng 8 năm 2022, nhằm thu thập ý kiến đóng góp về các vấn đề như biện pháp chống gian lận, kiểm tra hiểu biết khách hàng (KYC) và cơ cấu phí tiềm năng. Tuy nhiên, tính đến thời điểm viết bài này, Verra vẫn chưa công bố việc triển khai một khuôn khổ cụ thể cho việc mã hóa tín dụng trực tiếp.
Ngoài những lo ngại về chất lượng và tính toàn vẹn của mã thông báo, một số người còn nhấn mạnh đến việc thiếu các tiêu chuẩn và thuật ngữ thống nhất trên các hệ thống tín chỉ carbon và nền tảng blockchain khác nhau, điều này có thể dẫn đến nhầm lẫn và cản trở khả năng tương tác.
Mặc dù công nghệ blockchain thường được ca ngợi về tính minh bạch, một số bên tham gia thị trường lo ngại rằng mức độ chi tiết được cung cấp trong các giao dịch token có thể không đáp ứng được yêu cầu về độ chi tiết và tính toàn vẹn của thị trường. Tuy nhiên, vấn đề này có thể được giải quyết theo thời gian khi ngành tín dụng carbon được token hóa phát triển. Điều quan trọng là tín dụng carbon phải duy trì mối liên hệ chặt chẽ với các lợi ích môi trường cơ bản mà chúng đại diện, đồng thời các quy trình xác minh và hủy bỏ chặt chẽ được triển khai để ngăn chặn việc tính trùng lặp và duy trì uy tín của thị trường.
Những cân nhắc về quy định của Canada
Việc token hóa tín chỉ carbon tại Canada diễn ra trong bối cảnh pháp lý phức tạp và vẫn đang tiếp tục phát triển. Tính đến đầu năm 2025, chưa có luật liên bang hoặc tỉnh bang cụ thể nào đề cập trực tiếp đến việc token hóa tín chỉ carbon. Tuy nhiên, một số khía cạnh pháp lý quan trọng vẫn có liên quan:
- Hệ thống bù trừ liên bang : Hệ thống Tín dụng Bù trừ Khí nhà kính Canada, được thiết lập theo Đạo luật Định giá Ô nhiễm Khí nhà kính , cung cấp một khuôn khổ để tạo ra và giao dịch tín dụng carbon. Mặc dù hệ thống này không đề cập rõ đến việc mã hóa, nhưng nó tạo thành nền tảng cho thị trường tín dụng carbon ở Canada.
- Quyền hạn của tỉnh : Một số tỉnh, chẳng hạn như Alberta, British Columbia và Québec, có hệ thống bù trừ riêng. Bất kỳ nỗ lực mã hóa nào cũng phải xem xét các quy định của tỉnh này và đảm bảo tuân thủ cả yêu cầu của liên bang và tỉnh.
- Quy định về chứng khoán : Tùy thuộc vào cách thức cấu trúc và giao dịch tín dụng carbon được mã hóa, chúng có thể thuộc phạm vi điều chỉnh của các quy định về chứng khoán. Cơ quan Quản lý Chứng khoán Canada (CSA) chưa ban hành hướng dẫn cụ thể về tín dụng carbon được mã hóa, nhưng luật chứng khoán hiện hành có thể được áp dụng nếu các token này được coi là hợp đồng đầu tư hoặc sản phẩm phái sinh.
- Luật chống rửa tiền (AML)/chống tài trợ khủng bố: Các nền tảng hỗ trợ giao dịch tín dụng carbon được mã hóa có thể được coi là “giao dịch tiền ảo” theo luật AML của liên bang và tỉnh bang, do đó có thể thuộc định nghĩa về doanh nghiệp dịch vụ tiền tệ. Các doanh nghiệp dịch vụ tiền tệ được yêu cầu đăng ký với FINTRAC và có thể là Revenu Québec, đồng thời phải tuân thủ các quy tắc về hiểu biết khách hàng cùng với các nghĩa vụ báo cáo và lưu giữ hồ sơ khác nhau.
- Xác minh và tính toàn vẹn : Bất kỳ hệ thống mã hóa nào cũng cần phải tuân thủ các yêu cầu về xác minh và tính toàn vẹn được nêu trong Quy định về Hệ thống tín dụng bù trừ khí nhà kính của Canada, đảm bảo rằng mỗi mã thông báo đều thể hiện chính xác tín dụng carbon đã được xác minh.
- Khả năng tương tác : Cần phải cân nhắc cách thức tín dụng được mã hóa sẽ tương tác với các hệ thống định giá carbon và sổ đăng ký hiện hành của liên bang và tỉnh.
- Khiếu nại về môi trường : Hướng dẫn của Cục Cạnh tranh về khiếu nại về môi trường sẽ áp dụng cho mọi hoạt động tiếp thị hoặc tuyên bố về tín chỉ carbon được mã hóa.
Vì token hóa tín chỉ carbon là một khái niệm tương đối mới ở Canada, các cơ quan quản lý có thể sẽ xem xét kỹ lưỡng các sáng kiến này. Các công ty muốn triển khai token hóa tín chỉ carbon nên sớm liên hệ với các cơ quan quản lý có liên quan và cân nhắc tìm kiếm tư vấn pháp lý để định hướng trong bối cảnh pháp lý phức tạp và luôn biến đổi này.
Phần kết luận
Mặc dù còn nhiều thách thức cần vượt qua, nhưng tiềm năng của thị trường carbon trong việc đóng góp vào các mục tiêu khí hậu của Canada là rất đáng kể. Việc token hóa tín chỉ carbon có thể là giải pháp cho một số thách thức này nhờ tính minh bạch, tính thanh khoản và hiệu quả cao hơn. Sự thành công của thị trường tín chỉ carbon token hóa sẽ phụ thuộc vào thiết kế chu đáo, triển khai mạnh mẽ và sự thích ứng liên tục với các xu hướng, quy định và công nghệ mới nổi.
Nguồn: https://www.osler.com/en/insights/updates/tokenized-carbon-credits-blockchain-revolutionizing-markets/